Artykuły
Opieka nad koniem starszym

Każdy chce dla swojego konia jak najlepiej, a najczęstszą przeszkodą jest brak wiedzy. Geriatria jest wciąż bardzo nowym i niezbyt opisanym tematem, dlatego właściciele mają problem z czerpaniem wiedzy ze sprawdzonych źródeł. Świadomość zachodzących zmian w organizmie konia pozwoli mu żyć dłużej w komforcie, uniknąć kosztownych i wyniszczających chorób, które skrócą jego życie. W większości przypadków z mojej praktyki, komfort konia nie zależy od finansów, a właśnie od świadomości i wiedzy właściciela oraz wprowadzenia odpowiednich zmian w życie, dostosowanych do indywidualnego osobnika i możliwości.

Bezpieczny transport koni

Planując wyjazd z koniem na zawody, trening, przenosząc się do innej stajni, czy też udając się na wakacje, trzeba pamiętać o bardzo ważnej kwestii - transporcie. Czasem transport koni stanowi duże logistyczne przedsięwzięcie, które bywa problematyczne i ogromnie stresujące zarówno dla zwierzęcia jak i jego właściciela lub opiekuna. Transportowanie koni wymaga posiadania odpowiednich uprawnień, sporego doświadczenia , wiedzy i wyobraźni o zagrożeniach które mogą wyniknąć nie tylko z ludzkich zaniedbań, ale również z nieznajomości natury i fizjologii koni. Niestety, nie zawsze problemy wynikłe w transporcie są spowodowane jedynie przewoźnikiem lub naszą ignorancją – wypadki mogą wydarzyć się również z winy innego kierowcy (o ograniczonej wiedzy na temat tego, jak należy jechać w okolicy przyczepy z koniem).

Bezpieczny transport koni
Bezpieczny transport koni

Planując wyjazd z koniem na zawody, trening, przenosząc się do innej stajni, czy też udając się na wakacje, trzeba pamiętać o bardzo ważnej kwestii - transporcie. Czasem transport koni stanowi duże logistyczne przedsięwzięcie, które bywa problematyczne i ogromnie stresujące zarówno dla zwierzęcia jak i jego właściciela lub opiekuna. Transportowanie koni wymaga posiadania odpowiednich uprawnień, sporego doświadczenia , wiedzy i wyobraźni o zagrożeniach które mogą wyniknąć nie tylko z ludzkich zaniedbań, ale również z nieznajomości natury i fizjologii koni. Niestety, nie zawsze problemy wynikłe w transporcie są spowodowane jedynie przewoźnikiem lub naszą ignorancją – wypadki mogą wydarzyć się również z winy innego kierowcy (o ograniczonej wiedzy na temat tego, jak należy jechać w okolicy przyczepy z koniem).

Wstęp

Konie są zwierzętami roślinożernymi, żyjącymi w naturalnych warunkach na otwartych przestrzeniach. Nazywane są też zwierzętami uciekającymi, ponieważ pierwotne środowisko życia wykształciło w nich silny instynkt ucieczki przed drapieżnikami jako sposobem przeżycia. Z czasem jako zwierzęta towarzyszące człowiekowi przyzwyczaiły się do przebywania w zamkniętych pomieszczeniach typu hale, stajnie, boksy, które obecnie stanowią dla większości koni naturalne warunki bytowania. Są jednak pewne granice, po przekroczeniu których komfort psychiczny i fizyczny konia drastycznie się zmniejsza. Komplikacje zaczynają się wraz ze znacznym ograniczeniem przestrzeni życiowej. Ciasne pomieszczenia i niski strop nad głową to podstawowe czynniki, przez które koń już na „dobry początek” podróży zaczyna odczuwać stres i odmawia wejścia do przyczepy transportowej czy współpracy.

transport koni

Kwestie prawne

Najważniejsze jest dla nas dobro i bezpieczeństwo naszych podopiecznych. Należy pamiętać, że koń który ma być przewożony powinien być zdrowy! Nie dotyczy to oczywiście sytuacji, gdy konieczny jest transport ze względów zdrowotnych, w którym chore zwierzę transportowane jest do odpowiedniego ośrodka w celu zapewnienia mu pomocy i opieki lekarsko-weterynaryjnej. Przepisy regulujące transport konia wynikają z ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Rozdział 6 dotyczy przemieszczania koniowatych po 1 maja 2004 roku (po wstąpieniu do UE). Dz.U.69 poz.625. Na podstawie tych przepisów lista koniecznych dokumentów, które musi posiadać osoba transportująca konie, przedstawia się następująco:

Rodzaje dokumentów koniecznych podczas transportu w obrębie Unii Europejskiej:

  • Świadectwo zdrowia lub poświadczenie zdrowotności
  • Paszport
  • Decyzja Powiatowego Lekarza Weterynarii, dopuszczająca środek transportu
  • Zaświadczenie o kwalifikacjach kierowcy/konwojenta
  • Plan trasy (transport powyżej 8 h)
  • Dokumentacja środka transportu (ewidencja zwierząt)
  • Poświadczenie mycia i dezynfekcji.

Jako, że Polska jest członkiem UE, transportując konie w obrębie granic RP przewożący winien, w razie zatrzymania do kontroli przez służby drogowe, okazać powyższe dokumenty.

Rodzaje dokumentów koniecznych podczas transportu poza Unię Europejską:

  • Świadectwo zdrowia lub poświadczenie zdrowotności
  • Paszport
  • Decyzja Powiatowego Lekarza Weterynarii dopuszczająca środek transportu
  • Zaświadczenie o kwalifikacjach kierowcy/konwojenta
  • Plan trasy (transport powyżej 8 h)
  • Dokumentacja środka transportu (ewidencja zwierząt)
  • Poświadczenie mycia i dezynfekcji
  • Wspólny Przywozowy Dokument Weterynaryjny – CVED

Przygotowanie

Przed planowanym załadunkiem konia do przyczepy transportowej, należy pamiętać o tym aby zwierzę wcześniej nakarmić i napoić (najlepiej na około godzinę przed podróżą). Wyczyścić konia, dokładnie obejrzeć, zwracając uwagę na otarcia, rany, czy też inne zmiany skórne – po podróży łatwiej będzie określić, czy nie doznał jakiegoś urazu w transporcie (lub zdać raport osobie odbierającej konia, jeśli transport dotyczy zwierzęcia sprzedawanego albo wiezionego do szpitala). Ważne jest, aby nie stwarzać niepotrzebnie nerwowej atmosfery. Zwierzęta świetnie wyczuwają nastroje ludzi, dlatego im więcej spokoju, opanowania, konkretnego i przemyślanego postępowania z naszej strony, tym mniejszy stres dla naszych podopiecznych.

Bezpośrednio, nim koń znajdzie się w przyczepie, warto zabezpieczyć kończyny zakładając na nie specjalnie do tego celu przeznaczone ochraniacze transportowe. Są one znacznie dłuższe i grubsze od tych używanych na co dzień podczas treningów, sięgają od nadgarstka w kończynie przedniej (analogicznie stawu stępu w kończynie tylnej), do niemalże końca palca (zachodzą na kopyto). W ten sposób zabezpieczony zostanie najbardziej podatny na urazy odcinek kończyn, a dodatkowo zabezpieczenie to będzie pewnego rodzaju „ograniczeniem” w zbyt energicznym wierzganiu, kopaniu i innych tego typu ruchach. Pamiętać należy o wyposażeniu konia w dobry, mocny kantar i taki też uwiąz.

Należy sprawdzić też samą przyczepę, niezależnie czy transportu dokonujemy naszym sprzętem, czy wypożyczonym od znajomych albo od wynajętej firmy oferującej transport koni. Trzeba zwrócić uwagę na podłogę - czy jest ona pokryta specjalną antypoślizgową powierzchnią, na okienka – czy się otwierają i domykają, na zamknięcia i zatrzaski - czy są sprawne, czy łatwo można je zamknąć i ponownie otworzyć, oraz na inne elementy, które hipotetycznie mogą stanowić element zagrożenia.

transport koni

Etap 1 – wejście do przyczepy

Pierwszy etap transportu konia bywa też często najtrudniejszym, dlatego powinna go przeprowadzać osoba doświadczona. Dobrze jest podprowadzić przyczepę do wejścia do stajni, tak aby zminimalizować ilość potencjalnych dróg ucieczki konia od przyczepy. Drugą metodą, jeśli przyczepa stoi na niczym nie ograniczonej przestrzeni, jest użycie lonży tak, aby ograniczyć boki trapu, po którym będzie wchodził koń i nie pozwolić mu z niego zejść. Do procesu wprowadzania konia potrzeba co najmniej 2 osób – jedna wprowadza konia od przodu za uwiąz, a druga asekuruje zwierzę od strony zadu, ewentualnie z udziałem lonży.

Jeśli koń obawia się wejścia, warto pozwolić mu na powąchanie i oswojenie się z trapem, można też podnieść jego przednią kończynę i wyciągnąwszy postawić na trapie. Lepiej wprowadzać zwierzę dłużej, ale spokojniej, niż gwałtownie i w stresie, ponieważ wpłynie to na komfort i przebieg dalszej części transportu. Najlepszym rozwiązaniem, jeśli jest taka możliwość, jest poćwiczenie wchodzenia do przyczepy wcześniej – bez presji czasu, tak by gdy już zajdzie konieczność, koń nie protestował i nie obawiał się nowego miejsca.

Koń w przyczepie musi być dobrze przywiązany, tak aby nie zaplątał się podczas przewożenia. Koniecznie należy pamiętać o stosowaniu tzw. węzłów bezpiecznych, czyli takich które jednym ruchem można rozwiązać, a jednocześnie nie był możliwy do rozwiązania przez konia. Jest to niezwykle ważny aspekt, nigdy nie wiadomo co wydarzy się w trasie, a w chwili zagrożenia zdrowia zwierzęcia, trzeba mieć możliwość jak najszybszego wyprowadzenia go z pojazdu.

Jeśli przewożonych jest więcej koni, powinny się one wcześniej znać, albo przynajmniej tolerować, by nie doszło pomiędzy nimi do konfliktów podczas jazdy, które mogą wpłynąć na bezpieczeństwo transportu. Z pewnością dużo lepiej przewozi się konie parami, ponieważ są to zwierzęta stadne – podróż w towarzystwie „kolegi” z pastwiska czy stajni, jest najbardziej optymalnym rozwiązaniem. „Kolega do towarzystwa”, może okazać się czasem świetnym sposobem na zachęcenie konia do wejścia do przyczepy. Konie będące wyżej w hierarchii stadnej, które nie mają problemów z wchodzeniem do koniowozu, dają „dobry przykład” tym mniej chętnym i nerwowym. Mogą też stanowić „zachętę” do wejścia do przyczepy, same nie udając się w podróż, po czym zostać odprowadzone do stajni.

transport koni

Etap 2 – podróż

Wg wyżej opisanej Ustawy, czas trwania transportu lądowego jednokopytnych nie powinien przekraczać 8 godzin. Czas ten może zostać wydłużony, jeżeli zostały spełnione dodatkowe warunki:

  • nieodsadzone źrebięta będące na diecie mlecznej: 9 godzin transportu - co najmniej godzinna przerwa - kolejne 9 godzin
  • maksymalnie 24 godziny, zwierzęta muszą jednak co 8 godzin dostawać wodę i paszę.

Osoba prowadząca przyczepę oraz ewentualnie osoba towarzysząca, powinny być wyczulone na to, co dzieje się w przyczepie – czy nie słychać oznak nerwowości koni, grzebania, obijania się o przyczepę. Dobrym rozwiązaniem jest w takich przypadkach zatrzymanie się i sprawdzenie, czy np. koń nie odwiązał uwiązu. Obecnie coraz bardziej popularne są systemy monitoringu koni, składające się z kamer zainstalowanych w koniowozie.

Pamiętajmy również, że komfort podróży jest w dużej mierze uzależniony od pogody. Wysokie temperatury mogą sprawić, że zwierzę będzie potrzebowało częstszych przerw i dłuższego odpoczynku nim dojedzie na miejsce.

Etap 3 - rozładunek

Po przyjeździe w miejsce docelowe, przed rozładunkiem konia należy sprawdzić, czy przygotowane jest miejsce, w które można wprowadzić zwierzę. Zasady rozładunku są podobne jak w przypadku załadunku – z tym, że nie jest tak istotna ograniczona przestrzeń wokół trapu. Zazwyczaj konie chętnie wychodzą z przyczepy, natomiast trzeba pilnować, aby podczas cofania po trapie nie spadły z niego w bok, dlatego głowę należy konia należy zawsze skierować do ściany bocznej przyczepy.

Prosto po rozładunku warto przejść się z koniem po otwartej przestrzeni, aby miał możliwość zaznajomienia się z terenem. Można też wtedy zdjąć ochraniacze założone na transport i sprawdzić stan ogólny zwierzęcia (ewentualne urazy, skaleczenia, otarcia). Od tej oceny, zależeć będzie ile należy przeznaczyć czasu na odpoczynek i adaptację do nowego otoczenia.

Pierwsze godziny w nowym miejscu

Najważniejsza w nowym miejscu jest pierwsza doba. Stres, jakim była podróż ma wpływ na stan ogólny zwierzęcia. Intensywne pocenie może spowodować odwodnienie. Obniżenie odporności wywołane przez przebytą drogę i zmianę otoczenia, może być przyczyną znacznego pogorszenia się stanu zdrowia konia. Szczególnie częstym powikłaniem po transporcie jest obok wcześniej wspomnianych otarć, stłuczeń, i urazów, tzw. gorączka transportowa. Temperatura ciała konia jest mocno podwyższona, występuje gorączka sięgająca nawet powyżej 40 stopni C - koń mocno się poci, drży i wykazuje sztywność mięśni – objawy są podobne go tych występujących przy grypie. W takim przypadku szybka pomoc weterynaryjna jest niezbędna. Kolejną dość częstą komplikacją są kolki. Nadmierna potliwość, niepokój, grzebanie w ściółce, obijanie się o ściany boksu, te wszystkie objawy mogą być mylone z jeszcze niepełną adaptacją do nowego otoczenia. Jednak, gdy takie zachowania utrzymują się powyżej 2 godzin, dodatkowo koń nie pobiera paszy ani wody, napina się bez oddawania kału - może to wskazywać na wstąpienie morzyska i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Zawsze należy sprawdzić nowy boks naszego konia, a szczególnie skupić uwagę na kwestii poidła i dostępu do wody. Bezpośrednio po rozładunku pojenie koni zimną wodą nie jest wskazane. Najlepiej nim udostępnimy zwierzęciu dostęp do wody, spacerować z nim chwilę wcześniej, pozwolić mu się rozluźnić, ochłonąć i uspokoić. Tak jak pilnuje się, aby bezpośrednio po intensywnym treningu koń znalazł się w boksie możliwie jak najbardziej suchy, występowany i rozluźniony, tak samo należy po transporcie zapewnić mu taką możliwość.

Konie zazwyczaj szybko się adaptują do nowego środowiska, jednak wszystko zależy od tego, czy miały okazję podróżować wcześniej. Zwierzęta użytkowane w sporcie są na tyle często transportowane z okazji zawodów, że nie stanowi to dla nich ogromnego przeżycia i mogą startować nawet tego samego dnia. Również wiek odgrywa znaczącą rolę – młode konie będą mniej zrównoważone, ale każdy młody koń wymaga więcej pracy i cierpliwości.

w towarzystwie raźniej

I niezmiennie na koniec... W razie problemów - nie warto czekać

W razie niepokojących objawów warto zasięgnąć porady weterynarza na miejscu lub skonsultować się ze swoim weterynarzem telefonicznie. Dobrze jest nie czekać z powrotem do swojej macierzystej stajni. Lepiej jest potencjalne zagrożenia wyeliminować w zarodku niż później leczyć długotrwałe dolegliwości.

Miłych wakacji - oby kontakty z lekarzami weterynarii sprowadzały się głównie do profilaktyki!

Pozdrawiam, Olga Drewnowska – lekarz weterynarii
własna praktyka leczenia koni – Red Horse Veterinary

lekarz weterynarii Olga Drewnowska

ps. Jeżeli temat szkolenia jest ciekawy - udostępnij je proszę na swoim facebooku - mnie będzie bardzo miło, a jest też szansa, że skorzysta ktoś z Twoich końskich znajomych :) Dziękuję :)

 

Co więcej?

Opieka nad koniem sportowym okiem specjalisty

Newsletter
Podaj swój adres e-mail, a następnie koniecznie potwierdź zapis w wiadomości automatycznej. Po potwierdzeniu otrzymasz LISTĘ NAJWAŻNIEJSZYCH SYGNAŁÓW ZABURZEŃ ZDROWOTNYCH U KONI.
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl